Sessiz Dalgalar, Yüksek Çığlıklar: Bir Tsunami Gerçeği

Modern insan için doğa, artık sadece bir manzara değil; aynı zamanda bir muhatap. Ve bu muhatabın zaman zaman öfkelendiğini biliyoruz. Tsunami de işte bu öfkenin en sarsıcı yüzlerinden biri…

🔍 Tsunami Nedir?

Tsunami, halk arasında “dev deniz dalgası” olarak bilinse de, aslında bu tanım onun doğasını anlatmakta yetersiz kalır. Tsunami; deniz tabanındaki depremler, volkanik patlamalar ya da toprak kaymaları sonucu oluşan ve saatte 800 km’ye varabilen hızla kıyıya ulaşan dev su kütleleridir. Bu dalgalar, açık denizde neredeyse fark edilmezken kıyıya yaklaştıkça yükselir, büyür ve yıkıcı gücünü serbest bırakır.

🧠 Korku Değil Bilgi Lazım

Toplumsal reflekslerimiz genellikle afetten sonra devreye girer. Ancak tsunami gibi olaylar, bize bir kez daha gösteriyor ki erken uyarı sistemleri, afet eğitimleri ve deniz kenarı yerleşim planlamaları yaşamsal önemdedir.

2025 Temmuz’unda Rusya Kamçatka açıklarında meydana gelen 8.7 büyüklüğündeki deprem sonrası yaşanan tsunami alarmı, Pasifik çevresindeki onlarca ülkenin bir anda alarma geçmesine neden oldu. Bu durum, küresel işbirliğinin ve bilimsel izleme ağlarının ne kadar hayati olduğunu hatırlattı.

🌐 Türkiye Tsunami Riski Taşıyor mu?

Evet. Özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarında sismik aktiviteler ve fay hatları deniz altından geçtiği için tsunami riski vardır. Kandilli Rasathanesi’nin verilerine göre, 365 yılında Girit’te meydana gelen deprem sonrası Antalya kıyılarında 2 metreye yakın tsunami dalgası gözlenmiştir. Yani bu coğrafyada da “bizde olmaz” demek, bilimi inkâr olur.

🧭 Ne Yapmalı?

• Erken Uyarı Sistemleri yaygınlaştırılmalı.
• Kıyı şehirleri için afet eylem planları hazırlanmalı.
• Tsunami tatbikatları, sadece Japonya gibi ülkelerde değil, Türkiye’de de bir rutin haline gelmeli.
• Toplum temelli eğitim programları geliştirilerek çocuklara, yaşlılara ve dezavantajlı gruplara özel bilgilendirme yapılmalı.

Tsunamiyi durduramayız. Ama onunla nasıl yaşanacağını öğrenebiliriz. Tıpkı deprem, sel ve kuraklıkla yaşamayı öğrendiğimiz gibi…

🌿 Son Söz

Doğa intikam almaz. Ama unutulanı hatırlatır. Tsunami; hem doğanın gücünü hem de insanın kırılganlığını bize anlatır. Ve belki de en çok, hazırlıklı olmanın bir lüks değil, zorunluluk olduğunu fısıldar her yükselen dalgada.

📚 Kaynakça:

1. USGS (United States Geological Survey) – https://www.usgs.gov
2. Kandilli Rasathanesi Tsunami Raporları – https://www.koeri.boun.edu.tr
3. IOC-UNESCO Tsunami Early Warning Systems – https://tsunamiwaves.org
4. Reuters, AP ve Guardian haberleri (Kamçatka Tsunami – Temmuz 2025 olayları)
5. Yalçıner, A.C. (2021). Tsunami Bilimi ve Türkiye’de Riskler. ODTÜ Yayınları.